Informele verbinders

Hoe gaan ondernemers om met transitievraagstukken die op hen afkomen? Denk aan digitalisering, verduurzaming, CO2-reductie, etc. Welke verschillen zijn er tussen ondernemers en aan welke knoppen kan er gedraaid worden om ondernemers beter te bereiken? De route naar tools en informatie wordt vaak niet gevonden. Het lectoraat Kansrijk Ondernemen onderzoekt of hun gesprekstechniek hieraan kan bijdragen.

Status

lopend

Startdatum

2024

Looptijd

Subsidie

Projectleiders

Janneke Delisse Janneke.Delisse@han.nl & Antoine van den Berg Antoine.vandenBerg@han.nl

Het MKB vormt de ruggengraat van de Nederlandse economie, 99% van de bedrijven in Nederland behoort tot het MKB en verstrekt daarmee 70% van de werkgelegenheid (Van Marwijk-Hol & Van der Zeijden, 2023). Dit wordt ook onderkend door de overheid, die dan ook actief participeert in allerlei samenwerkingsverbanden om het MKB te versterken. Ondernemers in het MKB bevinden zich in een almaar turbulenter worden omgeving (Speijer, 2022), waarbij ze geconfronteerd worden met allerlei ontwikkelingen (bijv. hoe kom ik aan goed geschoold personeel, wat moet ik met AI, hoe ga ik om met ‘zero-emission’ zones in de binnenstad, enz.).

Het is zeer aannemelijk dat in deze fase van hun onderneming er iets heel anders van hen gevraagd wordt dan toen zij met hun onderneming startten. Veel regionale (publieke) mkb dienstverlening geeft aan dat ze onvoldoende het brede micro-MKB bereiken op de grote transitiethema’s. De groep die in de regio wel bereikt worden zijn de ‘koplopers’. Het ‘peloton’, het brede MKB, echter veel minder. Dit onderzoek richt zich vooral op het micro- en klein-MKB (2-25) medewerkers in de sectoren retail, health, logistiek en energie en de maak-industrie. Het zijn juist deze bedrijven die op dit moment rechtstreeks met maatschappelijke uitdagingen te maken hebben - denk aan zero-emissiezones, circulariteit of digitalisering - die een beroep doen op hun ondernemende en innoverende vermogen.

De praktijk leert echter dat het voor deze groep ondernemers niet eenvoudig is 1) goed zicht te krijgen op deze ontwikkelingen, 2) hun vraag daarin helder te formuleren en 3) om dit vervolgens te vertalen naar mogelijke kansen voor hun bedrijf: wat is op dit moment nodig om een volgende stap te zetten?

Vanuit het HAN lectoraat Kansrijk Ondernemen willen we beter zicht krijgen op hoe deze groep ondernemers hun huidige situatie ervaren, hoe zij de fase waarin hun onderneming zich bevindt duiden, wat zij denken dat er moet gebeuren en of zij dan ook een verandering onderkennen in de manier waarop zij denken en zich voelen ten aanzien van ondernemen. Zijn en voelen ze zich in staat om voldoende mee te bewegen in wat de toekomst ons gaat brengen?

Om deze groep ondernemers te bereiken maken we gebruik van het potentieel ‘informele verbinders’ die hierin als mede-onderzoekers gestructureerd kennis verzamelen over ‘de brede-mkb ondernemer’. Informele verbinders zijn actoren in het eigen, zogenaamde warme netwerk van brede-mkb’ers, maar die dit contact op dit moment niet inzetten of onvoldoende benutten In de kern zijn informele verbinders personen die op de grens van twee denk- en leefwerelden opereren (Boundary Crossing) waardoor er een leereffect optreed.

We onderscheiden in dit project 2 groepen informele verbinders:

1) HAN studenten die via hun eigen bijbaan, stage of afstudeerproject in contact zijn met het brede mkb, maar hun rol als potentieel verbinder (nog) niet benutten en

2) MKB-ondernemers die actief zijn ín het regionale netwerk, maar die eveneens (nog) niet hun rol als informele verbinder benutten.

Het verkennende onderzoek is een participatief-observatie onderzoek waarbij twee groepen informele verbinders als “mede-onderzoekers” gestructureerd kennis verzamelen over ‘de brede-mkb ondernemer’. Het onderzoek is onderverdeeld in twee fasen, waarbij fase 1 vooral gericht is het verkennen van het vraagstuk en het opzetten van een onderzoek systematiek. Fase 2 is er dan op gericht om het onderzoek via informele verbinders uit te breiden en meer duiding te geven aan hetgeen in fase 1 gevonden is.

Opgehaalde kennis kan de partners in de samenwerkingsverbanden helpen de situatie van de ondernemer in het micro-MKB beter te duiden en handvatten aanreiken om beter op de behoeftes in te spelen. Andersom geeft de betrokkenheid van het lectoraat en met name van student onderzoekers de studenten de mogelijkheid om beter begrip te ontwikkelen van ondernemen en wat er voor nodig is om ook op lange termijn succesvol te zijn.

Een ambitie is om als resultaat een instrument te ontwikkelendie herhaaldelijk ingezet kan worden, waardoor a) het makkelijker wordt voor informele verbinders om op de grens te leren en b) er gevolgd kan worden hoe het brede MKB zich ontwikkeld en waar zij mee bezig zijn. Deze resultaten kunnen dan enerzijds ingezet worden om het leren over ondernemerschap te faciliteren en anderzijds kunnen organisaties gevoed worden die ondernemers ondersteunen, zodat zij hun schaarse fondsen beter kunnen richten.

Vragen die centraal staan in dit onderzoek:

Hoe ervaren ondernemers in het micro-MKB (2-10 medewerkers) in de sectoren retail, health, logistiek, energie en de maak-industrie hun huidige situatie?
Onderkennen zij een verandering in de manier waarop zij denken en zich voelen t.a.v. ondernemen?
Zijn en voelen ze zich in staat om voldoende mee te bewegen in wat de toekomst ons gaat brengen?
Welke leer-effecten door identificatie treden er op bij de informele verbinders.

Aan de slag met de Q sort methode

Het onderzoek wordt uitgevoerd door twee student onderzoekers en ondernemers uit het brede MKB, begeleid door twee ervaren senior onderzoekers. Omdat we een groot aantal variabelen willen onderzoeken, we niet goed weten welke factoren relevant zijn en we de wijze van data verzamelen enigszins willen voor-structureren gebruiken we de Q Sort methode (bijv. Exel & Graaf, 2005; Phelan, 2015). De Q Sort methode voelt een beetje als een ‘spel’ waarin participanten kaartjes moeten rangschikken op een ‘grid’. Het wordt daardoor leuk om het interview af te nemen en te participeren (‘Het is weer eens iets anders’), en is een laagdrempelige methode die door onderzoekers met weinig domeinkennis kan worden afgenomen.