Maakonderwijs vanuit verwondering richting liefde voor de planeet

Makerscosmos is een educatief innovatieplatform met een speciale makerspace in het Arnhemse Coehoorngebied. Leraren, onderzoekers, studenten en educatieve partners, waaronder de Academie Educatie van de HAN, werken daar samen aan regionaal maakonderwijs. Maakonderwijs kan een belangrijke rol spelen in bewustwording over duurzaamheid bij leerlingen. Maar hoe? Maarten Hennekes, hoofddocent aan de Academie Educatie van de HAN en werkzaam bij Makercosmos, legt het enthousiast uit.

“Maakonderwijs draait om leren over de toekomst. Het zelfstandig vormgeven van je eigen toekomst is daarbij belangrijk. Binnen maakonderwijs verzin je, door te maken, meerdere creatieve oplossingen voor een bepaald probleem. Stel: je laat kinderen een eigen sieraad bedenken. Dan moeten ze leren ontwerpen, wiskundig meten én een prototype maken met een 3d-printer. Tijdens dat maken doe je dus allerlei kennis op die je normaal uit een boek zou leren. Maakonderwijs is er ook op gericht dat leerlingen initiatief nemen om die kennis te delen met anderen. Ook dat is in de toekomst enorm belangrijk.”

“Leerlingen worden van maakonderwijs heel enthousiast, omdat ze hun eigen leerproces vormgeven door creatief denken. Maakonderwijs is niet voor niets een wereldwijde beweging. Daarom is het ook helemaal geïntegreerd in de Academie Educatie: zo verandert er echt wat in het primair onderwijs. Makerscosmos is dus niet alleen een innovatiecentrum: er gebeurt ook echt wat. We laten zien hoe belangrijk het is om samen te werken. Met kennisinstellingen en musea, maar we zijn nu ook bezig een samenwerking met het zwaartepunt SEE (Sustainable Energy en Environment) op te zetten.”

“Nogmaals: maakonderwijs gaat over de toekomst. En daarin is duurzaamheid ontzettend belangrijk. Er zijn enorm veel problemen om op te lossen: van de wegwerpmaatschappij tot de plastic soep in de oceaan. Wij vinden het belangrijk om vooral jonge kinderen niet constant te confronteren met die ‘volwassen’ problemen. Dat schrikt volgens ons juist af. We willen ze juist verwondering over de natuur en materialen meegeven. Zo ontwikkelen ze uit zichzelf liefde voor de planeet en willen ze daar later ook echt goed voor zorgen. Als je wereldwijd lokaal zorg draagt voor de natuur, is dat een manier om tot oplossingen te komen. Je moet die natuur dus serieus nemen. Dat is natuurlijk ook een uitgangspunt van SEE.”

“We hebben bijvoorbeeld een project gehad met de arabidopsis-plant: een plant die als een soort zandraket uit de grond schiet. Wij hebben kinderen die planten zelf laten kweken en ze daar een logboek over bij laten houden. Uiteindelijk moesten ze een stopmotion-animatie maken over wat ze dachten dat die planten doen als er geen mensen in de buurt waren. Op die manier hebben ze die plant als het ware een stem, een eigen leven, gegeven. Zo leer je kinderen niet alleen anders na te denken over natuur, maar breng je ze ook vaardigheden op het gebied van animatie bij.”

“Fast fashion is een enorm vervuilend probleem. Wij hebben kinderen daarom textiel mee naar school laten nemen, en ze daar een textielpaspoort bij laten maken. Waar is het van gemaakt? Wat voor herinneringen heb je aan dit kledingstuk? Daarmee hebben ze uiteindelijk een wandkleed gemaakt. Zo creëer je al makend bewustwording. Impliciet geven we leerlingen mee dat oud textiel materiaal is met waarde, dat je niet zomaar weg moet gooien. We hopen dat er zo waardering ontstaat voor het materiaal, en voor de waarde van recycling.” 

“Dat is een recent project, samen met het Watermuseum Arnhem en een groep studenten van onder meer de pabo en Artez. Spelenderwijs zijn we aan de slag gegaan met het concept water. De leerlingen hebben met hydraulica een onderwaterwezen ontworpen dat echt beweegt. Het doel daarvan is leerlingen gepassioneerd te maken over de onderwaterwereld. De zee lijkt namelijk een soort zwart gat: je ziet in eerste instantie niet wat voor afval er allemaal in zit. Door spelenderwijs na te denken wat voor leven zich onder de zeespiegel afspeelt, denk je hopelijk ook na over de problemen van de plastic soep.”