Zorglogistiek in het ziekenhuis: kan het inclusiever?

"In mijn promotieonderzoek hield ik me al bezig met middenmanagers als teamleiders en afdelingshoofden en hun rol bij de kostenbeheersing in het ziekenhuis. Door corona zag ik dat zij voor nieuwe uitdagingen kwamen te staan. Ze verplaatsten patiënten, bedachten nieuwe looproutes, ontwikkelden een alternatief wachtkamerbeleid en organiseerden beeldbellen... Stuk voor stuk mooie maatregelen, maar misschien wel te veel geredeneerd vanuit het perspectief van hoogopgeleiden. Want wat als je alle informatie niet goed kunt lezen of niet weet waar je moet zijn? En wat als je geen computer hebt om te videobellen met je arts?"

"Het gaat te snel om die conclusie te trekken. Voor nu wil ik onderzoeken hoe het middenmanagement tijdens de crisis heeft gehandeld, wat het effect ervan is op mensen met een lage sociaaleconomische status (SES) en hoe het in toekomstige crisissituaties misschien anders of beter kan. Dit zodat we de gezondheidskloof tussen rijk en arm en hoog- en laagopgeleid in ieder geval niet groter maken, en liefst nog verkleinen."

"Ik ga met ongeveer of 20 middenmanagers in gesprek, van verschillende ziekenhuizen verspreid over heel Nederland. Aan elk van hen stel ik vragen als: Hoe heb je opgetreden? Hoe liep de besluitvorming? Wie heb je bij je beslissingen betrokken? Hoe pakten de maatregelen uit? Wat ging goed en wat had je eventueel anders kunnen doen, vooral als het gaat om de mensen met een lage SES? Ik verwacht dat er een aantal thema's uit komt rollen. Daar gaan we een aantal experimenten op ontwikkelen."

"Ja, dat is een belangrijk deel van mijn onderzoek. Het lectoraat Logistiek en Allianties heeft een learning community in het CWZ, een fysieke plek waar we vragen, ideeën en kennis uitwisselen met zorgprofessionals in het ziekenhuis. Dat gebruik ik als een platform om nieuwe dingen uit te proberen. Wat precies? Dat weet ik uiteraard nog niet. Dat is afhankelijk van de bevindingen uit de gesprekken met het middenmanagement."

"Er komt ongetwijfeld een aantal best practices bovendrijven, met oplossingen die goed bleken en blijken te werken voor de doelgroep lage SES. En ik verwacht dat we meer leren over de benodigde competenties van de middenmanager. Zo kan ik me voorstellen dat het belangrijk is een open en vragende houding te ontwikkelen, zodat je in tijden van crisis out of the box durft te denken en je ideeën ook toetst bij mensen van buiten je vaste werkkring. In de opleiding van logistiek managers of zorgprofessionals kunnen we daar rekening mee houden."

"Studenten van de minor Slim plannen en organiseren in de zorg kunnen meedoen aan de interviews en de experimenten. Het leuke is dat zij aan verschillende opleidingen zijn verbonden. Denk aan Bedrijfskunde, Logistics Management en Verpleegkunde. Zo creëren we mooie kruisverbanden en werken we op een brede manier aan bewustwording. Bovendien breng ik als docent van het lectoraat Logistiek en Allianties tijdens colleges praktijkvoorbeelden in uit mijn onderzoek."

"De afgelopen anderhalf jaar heb ik vaak moeten denken aan mijn overbuurvrouw van 94 jaar. Die heeft geen wifi, geen computer. Niets. Hoe moet zij haar weg vinden in de zorg? Zeker in tijden van crisis waarin we middle class maatregelen nemen die niet voor iedereen werken. Het zou mooi zijn als we - ook onder hoge druk - oplossingen bedenken waar iedereen baat bij heeft."

Het 2-jarige postdoconderzoek van Lidy Okkerman is er een uit een serie van 4. Het wordt vanuit de hbo-postdoc-regeling gesubsidieerd door Regieorgaan SIA. De onderzoeken sluiten aan bij focus Health van HAN, waarbij onderzoekers, docenten, studenten en professionals samenwerken aan oplossingen om sociaaleconomische gezondheidsverschillen te verkleinen. 

• Lees hier het eerste nieuwsbericht, over het postdoconderzoek van Suzan Mooren.
• Lees hier het tweede nieuwsbericht, over het postdoconderzoek van Joos Meester.
• Lees hier het vierde nieuwsbericht, over het postdoconderzoek van Velibor Peters.

"In de COVID-tijd zijn een aantal dingen in de organisatie van de zorg zeker goed gegaan, verbeterd zelfs. Dan denk ik bijvoorbeeld aan de OK-planning. Ook de inzet van digitale zorg op de polikliniek ging erop vooruit. Maar hoe duurzaam zijn die veranderingen? Komen ze ten goede aan iedereen? En als dat niet zo is, ontstaat er dan in ieder geval ruimte om meer aandacht te besteden aan laaggeletterde of praktisch geschoolde patiënten? Ik hoop dat het onderzoek dat blootlegt. Goed dat Lidy focust op de rol van de middenmanager. Die rol is in mijn beleving de afgelopen 10 jaar sterk veranderd. Middenmanagers zijn steeds minder betrokken bij de directe zorg en moeten zich steeds meer bezighouden organisatorische zaken. Dan is de vraag: hoe zorg je dat je voeling houdt met de werkvloer en de zorg goed is afgestemd op de patiëntenpopulatie? Het zou mooi zijn als Lidy dat boven tafel krijgt. Dat maakt haar onderzoek heel relevant." 

Stan Janssen is als adviseur verbonden aan het lectoraat Logistiek en Allianties van de HAN en aan learning community's in diverse ziekenhuizen.