een thuiszorgverpleegkundige helpt een nog thuiswonende oudere dame met beginnende dementie bij de dagelijkse zorgtaken

Hoe kunnen diëtisten en ergotherapeuten effectief samenwerken bij het diagnosticeren en behandelen van voedingsproblemen bij thuiswonende mensen met dementie? In het project TrEat is een concept-interventie ontwikkeld waarmee eerstelijns paramedici leren samenwerken op dit gebied.

Snelle info

Start

2018

Status

Afgerond

Subsidieregeling

ZonMW- programma Memorabel

Projectleider

Dr. ir. Emmelyne Vasse en prof. dr. Maud Graff 

Aanleiding

Naar schatting van Alzheimer Nederland zijn tienduizenden Nederlandse mensen met dementie ondervoed, de meesten wonen thuis. Problemen gerelateerd aan voeding (onvoldoende eten en drinken, moeite met boodschappen doen of koken) komen vaak voor bij thuiswonende mensen met dementie. Wetenschappelijk onderzoek naar hulp en ondersteuning bij voedingsproblemen in de thuissituatie is schaars en een evidence-based multidisciplinaire behandelrichtlijn ontbreekt.

Diëtisten baseren de diagnostiek, adviezen en behandeling op algemene richtlijnen voor gezonde voeding en ondervoeding. Deze beschrijven niet hoe de behandeling kan worden afgestemd op dementie-specifieke symptomen, problemen en mogelijkheden.

Ergotherapeuten hebben wel een evidence-based behandelmethode voor mensen met dementie; EDOMAH. De diagnostiek en behandeling is daarbij gericht op behoud van zelfstandigheid bij het uitvoeren van betekenisvolle dagelijkse activiteiten waaronder koken, boodschappen doen, eten en drinken.

In het rapport “Nutrition and Dementia” van Alzheimer Disease International wordt aanbevolen om in geval van voedingsproblemen bij dementie zowel diëtist als ergotherapeut in te schakelen. Het lijkt logisch dat diëtisten en ergotherapeuten (EDOMAH-geschoold) samenwerken bij de diagnostiek en behandeling van voedingsproblemen bij thuiswonende mensen met dementie omdat beide vakgebieden elkaar aanvullen en kunnen versterken. Toch gebeurt dit in de praktijk nog zelden omdat diëtisten en ergotherapeuten nog onvoldoende bewust zijn van elkaars expertise en nauwelijks ervaring hebben met samenwerken met elkaar. 

Doel

De ontwikkeling van een interprofessionele werkwijze (interventie) gericht op preventie en behandeling van voedingsproblemen bij thuiswonende mensen met dementie (incl. boodschappen en maaltijdbereiding) om een gezond voedingspatroon te behouden en ondervoeding te voorkomen. 

Doelgroep

Thuiswonende mensen met dementie die zelf of waarbij naasten problemen ervaren met eten, drinken, boodschappen doen en/of het bereiden maaltijden. 

Intermediaire doelgroepen
Eerstelijns diëtisten en ergotherapeuten (EDOMAH-geschoold). Zij vormden do’s die in de praktijk leerden interprofessioneel samen te werken bij voedingsproblemen bij thuiswonende mensen met dementie. Wijkverpleegkundigen en casemanagers dementie hebben meegedacht over de interprofessionele interventie. 

Aanpak

Tijdens het project zijn de eerste twee stappen gevolgd van de Medical Research Council (MRC-Framework) voor de ontwikkeling en evaluatie van complexe gezondheidsinterventies. De nadruk tijdens deze stappen ligt bij de ontwikkeling en het testen op haalbaarheid van een concept-interventie vanuit literatuur en praktijkervaringen. 

In de eerste 2 jaren van het project zijn de randvoorwaarden voor interprofessionele samenwerking onderzocht. Daarvoor is literatuuronderzoek gedaan, zijn mensen met dementie en mantelzorgers geïnterviewd, hebben diëtisten en ergotherapeuten (EDOMAH-geschoold) bij elkaar meegekeken in de praktijk en is geïnventariseerd hoe huisartsenpraktijken (digitale enquête) en wijkverpleegkundigen (focusgroepen) voedingsproblemen bij dementie signaleren en omgaan met doorverwijzen naar beide disciplines. 

In de laatste 2 jaren  hebben 6 duo’s diëtisten en ergotherapeuten (EDOMAH-geschoold) praktijkervaring opgebouwd met samenwerken volgens de concept-interventie en op basis van succesfactoren voor interprofessioneel samenwerken (Cobben et al., 2016). Tijdens werkgroepoverleggen zijn praktijkervaringen en praktische knelpunten bediscussieerd en is de concept-interventie aangepast en verder ontwikkeld. 

Partners

Radboudumc en Kenniscentrum Ondervoeding. 

 

Resultaten

Het TrEat-project onderzocht samenwerking tussen diëtisten en ergotherapeuten bij voedingsgerelateerde problemen bij thuiswonende mensen met dementie. Ondanks aanbevelingen ontbraken praktische richtlijnen, wat bleek uit een inventarisatie waarbij een gebrek aan bewustzijn over de meerwaarde van verwijzingen naar beide disciplines werd vastgesteld. Signaleerkaarten werden ontwikkeld om dit te verbeteren. Zes duo's werkten samen met cliënten, waarbij een TrEat-werkwijze werd vastgesteld. Belangrijke elementen waren kennisdeling, regelmatig overleg en gezamenlijke consulten, benadrukkend het belang van interprofessionele samenwerking en bewustzijn over elkaars expertise bij de behandeling van voedingsproblemen bij mensen met dementie.

Logo project Treat
Zwaartepunt
 

HAN staat voor Health

Met Health richt de HAN zich op het verkleinen van sociaal-economische gezondheidsverschillen. Mensen met een laag opleidingsniveau of inkomen leven korter én hebben een minder gezonde levensverwachting. In ons onderwijs en onderzoek hebben we aandacht voor deze verschillen, dit willen we doorgeven aan alle (toekomstige) professionals.

Meer weten?

Neem contact op met Emmelyne Vasse via e.vasse@han.nl.