De Werkplaats Sociaal Domein Arnhem en Nijmegen

In dit leeratelier werken partners van de Werkplaats Sociaal Domein samen met ervaringsdeskundigen in verschillende projecten aan een perspectief voor mensen in armoede. Denk hierbij aan het Zakgeldproject en het spel Kansen Keren. We werken nauw samen met de Zorgalliantie.

In het leeratelier Betekenisvol contact in de wijk staan sociale infrastructuur, van betekenis zijn, en sociale inclusie centraal.Welke voorzieningen en gemeenschappen zijn er in de buurt? Welke thema's leven er? Hier werken we aan in projecten zoals 'de wijkwaardenkaart' en 'welkome wijk'. 

Meedoen in de samenleving: niet voor iedere jongere is dit vanzelfsprekend. Soms zorgen fysieke of psychische problemen voor belemmeringen. Of zit leer- of gedragsproblematiek in de weg. In andere gevallen slokt de zorg voor een naaste energie op. Wat deze jongeren delen, is dat hun aansluiting op de maatschappij onder druk staat. Leeratelier JIP is een open leernetwerk. Wij zijn er voor jongeren met een ondersteuningsbehoefte en iedereen die bij deze jongeren betrokken is zoals partners uit onderwijs, zorg en welzijn, werkgevers en de lokale overheid. Samen willen we de mogelijkheden van jongeren voor wie meedoen in de samenleving niet vanzelfsprekend is, vergroten.

Het Leeratelier Sociale Duurzaamheid richt zich op de sociale aspecten van transities die nodig zijn voor een duurzame en leefbare wereld. Onze huidige manier van leven lijkt niet langer vol te houden en dat vraagt andere systemen op lokaal, regionaal, nationaal en internationaal niveau. Actuele voorbeelden waar dit uit blijkt zijn onder andere de energiecrisis en de stikstofcrisis. 

Als je verder kijkt, zijn er allerlei bewegingen gaande om deze crises het hoofd te kunnen bieden, en zijn een aantal transities gaande: de energietransitie (beweging naar gebruik van duurzame energiebronnen), de eiwittransitie (alternatieven voor vlees), de mobiliteitstransitie (minder gebruik van fossiele brandstoffen), de stikstoftransitie (behoud van biodiversiteit), de gezondheidstransitie (meer gerichtheid op breed welzijn in plaats van gezondheid alleen) en de economische transitie (vervanging van neo-liberaal kapitalisme). De Sustainable Development Goals van de Verenigde Naties (VN) zijn een voorbeeld van een overkoepelend kader van doelstellingen om de aarde voor al haar bewoners leefbaar te houden. 

Waarom een leeratelier sociale duurzaamheid? Kort gezegd, omdat:
A. Duurzaamheidstransities vaak als een technische opgave worden aangevlogen en er te weinig aandacht is voor sociale aspecten en gevolgen;
B. De voor- en nadelen van de transities vaak ongelijk verdeeld zijn;
C. Er kennis vanuit het sociaal domein nodig is om transities überhaupt te laten slagen. 

Het leeratelier Sociale Duurzaamheid wordt begeleid door het nieuwe Lectoraat Sociale Duurzame Praktijken. 

Door de vergrijzing neemt het aantal ouderen die langer thuis (willen) blijven wonen én ondersteuning nodig hebben toe, terwijl er niet voldoende professionals zijn om deze ondersteuningsvragen op te vangen. Samen staan we dan ook voor de opgave om de ondersteuning voor thuiswonende ouderen anders te organiseren. De Werkplaats Sociaal Domein Arnhem en Nijmegen wil samen met organisaties/samenwerkingspartners en ouderen leren, ontwikkelen en delen op het thema veerkrachtig ouder worden.

In twee bestaande leerateliers, namelijk armoede en betekenisvol contact in de wijk, wordt de komende periode specifiek aandacht besteed aan de doelgroep ouderen. Daarnaast is de intentie om twee nieuwe leerateliers te vormen rondom het thema veerkrachtig ouder worden; veerkrachtige ouderen netwerken en nieuwe ondersteuningsconcepten. 

Nieuwsgierig, geïnteresseerd of heb je ideeën voor toekomstige projecten? Neem dan contact op met harmke.hulshof@han.nl of loes.braam@han.nl. 

Bij sociale interventies is geleerd van de volgende projecten: Effectencalculator, Effectenplein en het Meten van 'empowerment'. 

De Effectencalculator
De Effectencalculator is een instrument dat maatschappelijke meerwaarde van interventies in het sociale domein in kaart brengt. De maatschappelijke opbrengsten – door de ogen van de bewoner/cliënt – worden in een tijdlijn geplaatst. Daarbij wordt ook de professionele ondersteuning geïnventariseerd, inclusief het bijbehorende prijskaartje. Het resultaat is een visueel overzicht van de maatschappelijke opbrengsten én de financiële effecten. 

Het Effectenplein
Vanwege de goede ervaringen met de Effectencalculator en de behoefte bij verschillende organisaties om ook collectieve aanpakken in het sociaal domein te evalueren is in 2017 het Effectenplein ontwikkeld. Ook bij dit instrument wordt teruggekeken op een bepaalde periode met een aantal direct betrokkenen. Hier gaat het nadrukkelijk om interventies gericht op een wijk, een buurt of een grote groep mensen.

Meten van 'empowerment'
De inzet van sociaal werkers is niet alleen gericht op het oplossen van problemen van mensen. Het gaat juist ook om ondersteuning van het vermogen van mensen om deze in de toekomst zélf (beter) te kunnen oplossen. Voor het verbeteren van kwaliteit en handelwijzen van sociaal werk is inzicht in effecten een noodzakelijk vereiste. Welke 'tools' maken de resultaten van sociale interventies aantoonbaar? HAN-docent en onderzoeker Thomas Noordink richt de focus in zijn promotie-onderzoek (gestart op 1 februari 2019) op die 'empowerende' effecten.

Het doorbreken van eenzaamheid is niet eenvoudig. Uit eerdere studies blijkt dat bij slechts enkele interventies een klein effect optrad. Dit komt omdat interventies niet aansluiten bij de specifieke vraag, het netwerk en de omstandigheden van de persoon. Hoe kunnen we mensen die eenzaamheid ervaren beter ondersteunen?

De landelijke Werkplaatsen Sociaal Domein hebben samen met Movisie een handboek gemaakt, In gesprek over eenzaamheid. Hierbij zit ook een handzame routekaart, waarmee je in gesprek kunt. Deze materialen zijn tevens terug te vinden in de toolbox van Een Tegen Eenzaamheid, het landelijke platform van VWS met informatie, activiteiten en tools over eenzaamheid.

In 2015 hebben we samen met de landelijke Werkplaatsen Sociaal Domein en Movisie  een werkwijze ontwikkeld. Het werkboek 'Eenzaam ben je niet alleen' en de training zijn gemaakt samen met Coalitie Erbij en professionals en vrijwilligers uit wonen, zorg en welzijn in verschillende regio’s. Het werkboek focust op het (leren) luisteren naar de persoon en vervolgens het samen bepalen van volgende stappen. Het werkboek is bedoeld voor professionals en vrijwilligers die eenzaamheid en sociaal isolement willen aanpakken.

Het thema eenzaamheid is in 2020 onderdeel geworden van het leeratelier 'Betekenisvol contact in de wijk'.

De inzet van ervaringsdeskundigen in projecten binnen gemeenten blijkt betere participatie van burgers in kwetsbare situaties tot gevolg te hebben. In een leerwerkplaats Ervaringsdeskundigheid zijn ervaringskundigen, docenten, onderzoekers, professionals en studenten een jaar lang samen op zoek gegaan naar manieren om ervaringsdeskundigheid in praktijk, onderwijs en onderzoek te versterken. De onderstaande kennisproducten van de Leerwerkplaats Ervaringsdeskundigheid zijn gepresenteerd. Maaike Hermsen, Mariëtte van Hees, Elske van Oostaijen hebben in het kader van de leerwerkplaats ook het artikel Voor elk-ander. Ervaringsdeskundigen met een lichte verstandelijke beperking en coaches over betekenisvolle samenwerking in de Journal of Social Intervention: Theory and Practice (15 juni 2017, 26 (2): 4-26) gepubliceerd.

VERBINDEN VAN WERELDEN ALS VERANDERKRACHT VOOR EEN RECHTVAARDIGERE SAMENLEVING

Binnen het thema Impact in de sociale basis staat het werken aan, het monitoren en evalueren van impact centraal. Er is toenemende belangstelling voor de conceptualisering van sociale basis en de (beoogde) impact ervan. Aan het begin van deze nieuwe periode gaan we aan de slag met onze inhoudelijke focus en voeren we gesprekken met het werkveld.

Co-creatie vormt een nieuwe inclusieve procesbenadering om beleid en aanpakken te ontwikkelen. Zuyd Hogeschool, Hogeschool Utrecht en de HAN schreven een online magazine met aandacht voor een andere manier van kijken naar impact. Hierbij kijken we naar drie sporen:

• doelmatigheid
• betekenisgeving
• vakmanschap. 

Lees meer in de Leaflet professionaliseringsthema Impact in de sociale basis (pdf).

Dit thema heeft als doel het waarborgen van (toegang tot) grondrechten en het aanpakken van structurele oorzaken die deze rechten in het gedrang brengen. Samen met docenten, studenten, onderzoekers en partners uit het werkveld verdiepen we ons in de diverse facetten en nuances van dit concept.

'Politiserend Werken' kent een veelvoud aan theoretische beschrijvingen. De interpretaties en toepassingen in de praktijk kunnen sterk uiteenlopen, wat zowel de complexiteit als de relevantie van dit thema onderstreept. Door kennis te delen, ervaringen uit te wisselen en gezamenlijk te reflecteren, streven we ernaar een breder en concreter beeld te krijgen van hoe we de principes van politiserend werken in de dagelijkse praktijk kunnen integreren.

Meer informatie of aanmelden voor toekomstige bijeenkomsten? Neem contact op met: 
• Michelle van der Tier (Senior onderzoeker Lectoraat Versterken van de Sociale Kwaliteit | michelle.vandertier@han.nl | 

• Melih Samson (Docent-onderzoeker Lectoraat Versterken van Sociale Kwaliteit | melih.samson@han.nl | 

Lees meer in de Leaflet professionaliseringsthema politiserend werken (pdf).

Met het professionaliseringsthema sociale technologie verkennen we hoe we sociale technologie kunnen inzetten binnen het sociale domein.

Zo zijn er technologische innovaties waarmee specifieke problemen kunnen worden opgelost; een bionische armprothese waarmee mensen weer aanraking kunnen ervaren, bijvoorbeeld. Of het gebruik van Virtual Reality bij therapie voor angststoornissen.

In het sociale domein ligt ook een noodzaak om met technologie verbinding tot stand te brengen; met elkaar in contact komen, elkaar zien, iets aan elkaar hebben. Dat noemen we fatische technologie.  De technologie is dan niet een directe oplossing voor een probleem, maar een middel dat verbinding mogelijk maakt, waardoor problemen kunnen worden opgelost. 

Lees meer informatie in de Leaflet professionaliseringsthema sociale technologie (pdf).